HOME | NIEUWS | EREGALERIJ | PORTAL 4A | PORTAL 5A | PORTAL 6A | LINKS | CONTACT

laatste update: 12 augustus 2013

Wat is filosofie?

Kort gezegd stellen alle filosofen dezelfde vraag die Aristoteles en Theo en Thea voortdurend stelden: “Wah gaaat’ut ahgelijk ohver?”

Niet gauw tevreden
Een goede filosoof laat zich zelden afschepen met een gemakkelijk antwoord. Hij of zij lijkt een beetje op de dorpsgek uit een bekend Jiddisch verhaal. Een oude rabbi lag op sterven en alle dorpelingen hadden zich verzameld rond zijn huisje om getuige te zijn van de laatste wijze woorden van hun leermeester. Op een gegeven moment kwam er een bericht naar buiten, dat mensen in grote opwinding aan elkaar doorfluisterden. "Het leven is als een bagel! Het leven is net als een bagel!" Uiteindelijk kwamen de woorden van de rabbi aan bij de dorpsgek, die helemaal achteraan de groep stond. Hij vroeg hardop: "hoezo is het leven net als een bagel?" De andere mensen stonden heel even beteuterd te kijken en het duurde niet lang of de vraag resoneerde door de groep heen, terug het huisje van de rabbi in. "Meester," vroeg de assistent van de rabbi, "waarom is het leven net als een bagel?" "Pff," zei de rabbi, met een zwakke beweging van zijn schouders, "goed dan, het leven is niet als een bagel." (bron: Lewontin, R.C., The corpse in the elevator, New York Review of Books, Jan. 20, 1983)

Kritisch denken
Filosoferen is vragen stellen over wat vanzelfsprekend lijkt, maar dat zelden blijkt te zijn. “Wah gaaat’ut ahgelijk ohver?” Wat bedoel je eigenlijk met wat je zegt? Wat zeg je als je zegt dat het leven als een bagel is? Is het een cirkel, is het zoet, zit er een gat in? Vergelijkbare vragen doemen op bij allerlei andere uitspraken. Wat zeg je als je zegt dat mensen dieren zijn? Of dat gedrag genetisch bepaald is? Of dat iets waar is? Wat bedoel je met de uitspraak "Van Gogh is een waardeloze schilder"? Of met: "je mag geen katten slachten voor consumptie, dat doe je gewoon niet"? Of met: "UFO's bestaan"? En wat betekent bijvoorbeeld het woordje 'denken'? Kunnen dieren denken? Kunnen computers denken? Wat doe je eigenlijk als je denkt?

Taalbeheksing
Heel vaak blijkt dat wij ons zowel in onze overtuigingen als in onze vragen in de luren laten leggen door onze taal, door beeldspraak (zoals in het geval van de rabbi en zijn bagel), clichés, en allerlei verborgen vooronderstellingen in de begrippen die we gebruiken om de wereld in te delen en te waarderen. De filosoof Ludwig Wittgenstein (1889-1951), die als een van de eersten de spelletjes analyseerde die mensen met taal spelen (van hem komt dan ook het begrip 'taalspel') was ook degene die zei dat filosofie een strijd is tegen de beheksing van ons verstand door de taal. (Wittgenstein, L., Philosophische Untersuchungen §109, in: idem, Werkausgabe Band I, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1984, p.299)

Domeinen
Filosofen bemoeien zich vrijwel overal mee: wetenschap, politiek, moraal, godsdienst, kunst en cultuur - er is geen onderwerp of er wordt wel over gefilosofeerd. Er wordt aan de hand van de thema's waarover filosofen nadenken een aantal grote deelgebieden of domeinen binnen de filosofie onderscheiden, sommige al heel oud (metafysica bijvoorbeeld), sommige heel modern (zoals bewustzijnsfilosofie). Een aantal van deze domeinen kun je bekijken via het rolmenu in de rechtermarge.